Rapport Wennink: kansen voor additive manufacturing?
Niet expliciet genoemd, maar technologie is wel enabler voor tal van genoemde ontwikkelingen
Nee. 3D printen en additive manufacturing kom je als zodanig niet tegen in de aanbevelingen waarmee Peter Wennink de economische groei in Nederland wil aanwakkeren. Het rapport Wennink zegt wel expliciet: het proces van ‘creatieve destructie’: nieuwe producten, technologieën en processen die de oude moeten vervangen komt niet op gang in Nederland.
Het rapport De Route naar Toekomstige Welvaart, kortwerg Rapport Wennink, dat oud-ASML topman Peter Wennink de afgelopen maanden heeft geschreven in opdracht van het kabinet Schoof, moet Nederland weer aansluiting laten vinden bij de ontwikkelingen in de VS en China. Hierdoor moet de economische groei structureel omhoog.
Investeringen worden steeds minder aantrekkelijk in Nederland
De analyse waar het mis gaat
In zijn verantwoording legt Wennink nadrukkelijk op de zere plek waarom de groei tanende is. Hoge energiekosten, nijpend gebrek aan technisch talent, een socialezekerheidsstelsel dat niet meer aan deze tijd voldoet en verstikkende regelgeving belemmeren innovatie, investeringen en groei en zetten Nederlands internationaal steeds verder op achterstand. Ik maakte en ik maak me zorgen over een economie die verzwakt onder omstandigheden die juist om versterking vragen en over het gebrek aan politieke daadkracht en samenwerking om dit tij te keren.
Waarom investeringen uitblijven
De (hightech) maakindustrie speelt een belangrijke rol in de visie van Wennink. Hij pleit ervoor om de weg van idee naar industriële productie radicaal te vereenvoudigen. Daarnaast moet de productiviteit omhoog.
Het verbeteren van de kennis en kunde van vakmensen, het creëren van nieuwe producten, het verbeteren van productieprocessen en het aanschaffen van machines zijn allemaal manieren om productiviteit te vergroten – en ze vereisen allen investeringen. Deze investeringen worden echter steeds minder aantrekkelijk in Nederland. Omdat er geen stikstofruimte is worden nieuwe fabrieken niet gebouwd. Hoge energiekosten verdrijven hoogproductieve bedrijven naar het buitenland, en stroperige regelgeving verhindert innovatie. Deze randvoorwaarden, die nodig zijn om investeringen in een productieve, vernieuwende economie te laten renderen, zijn de afgelopen jaren in Nederland in rap tempo verslechterd. Hierdoor blijven investeringen uit.
Er worden te weinig bedrijven opgericht en er verdwijnen er ook te weinig.
Creatieve destructie wordt verhinderd
En even later staat in hat rapport:
Dit gebrek aan investeringen verhindert bovendien het proces van ‘creatieve destructie’: nieuwe producten, technologieën en processen die de oude moeten vervangen komen niet op gang. Dit probleem is te zien in de lage bedrijfsdynamiek In Nederland. Er worden te weinig bedrijven opgericht en er verdwijnen er ook te weinig. Het gebrek aan dynamiek dempt de economische groei. Daardoor verandert volgens Wennink de Nederlandse economie structuur, de werkgelegenheid verschuift van hoog- naar laagproductieve sectoren. Mede daarom pleit hij voor investeringen in geavanceerde robotica voor de hightech industrie, die gebruik maken van AI om de productiviteit direct te verhogen.
Wat moet Nederland doen?
Het Rapport Wennink (2025) schetst een actieplan om Nederland economisch te versterken en binnen Europa relevant te blijven. Grootschalige investeringen in digitalisering & AI, veiligheid, energie & klimaat en biotechnologie zijn volgens het rapport noodzakelijk, gezien de achterstand op landen als de VS en China. Voor meer dan €126 miljard aan investeringen zijn verbeteringen nodig in talent, infrastructuur en regelgeving. Het rapport adviseert ook de oprichting van een Nationale Investeringsbank en een agentschap voor innovatie. Alle maatregelen bij elkaar moeten een noodzakelijke economische groei van 1,5% tot 2,0% waarborgen.
Hoe realistisch
Wie het rapport van Peter Wennink doorleest, komt weinig punten tegen waar je het niet snel mee oneens zult zijn. Toch is de vraag hoe realistisch zijn de ambities van de oud ASML-baas? De grootste bedreiging benoemt hij zelf al in het rapport: de politiek is de onzekere factor, omdat uitvoering van de plannen moeilijke keuzes en politieke moed vereisen. “Als een auto vier lekke banden heeft, moeten ze alle vier worden vervangen. Anders kunnen deze investeringen, en daarmee de economie van morgen, simpelweg niet vooruit”, aldus het rapport.
Dit geeft impliciet al aan hoe fragiel de fundamenten onder deze routekaart zijn. De Nationale Investeringsbank waarvoor hij pleit (met 10-20 miljard aan kapitaal) is een kopie van het Nationaal Groeifonds van Rutte III, ingesteld in 2019 toen Den Haag dacht dat geld eeuwig gratis zou blijven. In 2024 besloot de Haagse politiek het groeifonds uit te faseren. De oproep nu om het fonds op afstand van de politiek te plaatsen is misschien eerder wishfull thinking.
